Uppact maakt duurzaam bouwmateriaal van (voorheen) waardeloos afval

Plastic afval? Bestaat niet meer. Dat is grondstof voor nieuwe producten. Het voelt als onmogelijk, maar Uppact laat zien dat het kan. De startup in de Eemshaven verwerkt gemengd én vervuild plastic en vergroot de productiecapaciteit in Farmsum.

Unwastor. Zo heet de machine die de startup gebruikt. Plastic afval gaat erin, en het maakt niet uit of dat verschillende soorten plastic zijn, of het kunststof textiel is of er een beetje ander materiaal tussen zit. Aan de andere kant drukt de machine het verwerkte plastic in mallen, zodat zeer bruikbare palen, planken en balken ontstaan, direct toepasbaar in bijvoorbeeld de bouw en infra.

Dat is bijzonder. Het recyclen van plastic levert doorgaans verschillende problemen op die de Unwastor niet kent. Het bij elkaar gooien van verschillende soorten kunststof bijvoorbeeld, is in de bestaande processen hoegenaamd onmogelijk. Vervuiling van het plastic met andere stoffen is ook een flink dilemma in de industrie.

Het klinkt als een wonder, maar in wezen is het proces niet zo ingewikkeld. Het plastic afval wordt onder druk en door frictie verwarmd en daardoor steeds zachter en wordt dan door elkaar heen gesmeerd en geperst. Daarbij treedt een uitzonderlijk goede vermenging van de verschillende plastics op tot een zeer homogene massa. Deze homogene massa wordt dan via een extruder in mallen geperst tot planken, balken en palen.

En daar is interesse voor. ,,Onze klanten zijn enthousiast over de kwaliteit. Dat is uiteraard een voorwaarde om door te kunnen groeien. Ik zie het zo: qua kwaliteit concurreren we met de duurste materialen, qua prijs met de slechtste. Ons belangrijkste uitgangspunt is dat we zo veel mogelijk impact willen maken. En dat lukt alleen als we groter kunnen worden en meer plastic uit de verbrandingsovens kunnen houden.’’

Want dat is wat er nu in groten getale gebeurt met plastic reststromen: recyclen lukt niet meer, dus wacht de verbrandingsoven. Dat model wil Uppact radicaal omgooien. ,,Afval krijgt waarde. We hebben experts laten onderzoeken hoe positief de Life Cycle Analysis (LCA) van ons model is, en die is nog positiever dan we zelf al dachten. Op elke kilo product besparen we ruim drie kilo CO2-uitstoot. Dat betekent dat we met onze nieuwe fabriek straks 13,4 kiloton aan CO2 per jaar besparen. En dat is pas het begin!’’

De startup schaalt op in het Chemport Innovation Center (CIC) in Farmsum. De huurovereenkomst was al getekend, de financiering is ook rond. De NOM en het Groninger Groeifonds nemen een aandeel in het bedrijf. Het Polestar Capital Circular Debt Fund biedt een lening en een subsidie van het Just Transition Fund doet de rest. Daarmee kan Uppact straks drie keer zo veel verwerken als in de testopstelling nu.

Uppact reist van mijlpaal naar mijlpaal. De komst van de Unwastor naar de Eemshaven was er zo één, het rondkomen van de plannen voor de grotere productielijn is er nog zo één. De opening volgend jaar ongetwijfeld ook. ,,In Farmsum is de machine zo groot, dat we hele balen geperst plastic afval er ineens in kunnen plaatsen. In Australië is dat al gelukt. Wij krijgen de tweede machine die Plastech maakt, en daar ben ik heel blij mee. De kinderziektes zijn er dan uit, de technologie optimaal.’’

Als de machine goed opgestart is, moet ze 24/7 gaan draaien. In een loods die buiten het CIC verrijst, wordt plastic afval opgeslagen. ,,Veel is geautomatiseerd, maar ik denk dat we continu twee operators in de productie hebben rondlopen als we volledig draaien. Samen met de mensen in de logistiek zijn dat al flink wat arbeidsplaatsen.’’

Totdat het zover is, zitten Folmer en de zijnen bepaald niet stil. ,,We gaan vol door met de ontwikkeling en met onderzoek. Samen met onder meer de Rijksuniversiteit, de Hanzehogeschool en Stenden, bekijken we onder meer naar producten en de markt. Waar is behoefte, wat kunnen we nog aanpassen? We experimenteren al voorzichtig met complexere vormen dan de palen, planken en balken, omdat we zien dat daar een markt voor zou kunnen zijn.’’

In zijn toekomstdroom staan er straks op veel verschillende plekken in de wereld Unwastors. Altijd dicht bij de aanvoer- en afzetgebieden. ,,Ook daar willen we het voor het klimaat zo goed mogelijk doen. Dat betekent dat de aanvoerlijnen niet te lang moeten zijn en de afzet ook niet. In de wereld is genoeg plastic afval te vinden, dat we op deze manier een volgende leven kunnen geven.’’