Rik Siebers, directeur REDstack ‘De COL was een welkome en waardevolle aanvulling’

Ergens halverwege de Afsluitdijk, bij Breezanddijk, staat sinds 2014 een opvallend gebouw, gehuld in verschillende tinten blauw. Geen architectonisch hoogstandje, meer een soort bedrijfshal. Het is een proefinstallatie waar door REDstack wordt getest met het opwekken van energie uit water. Uit het verschil in zoutconcentratie tussen zout en zoet water, om precies te zijn. Blue Energy wordt deze vorm van volledig CO2-vrije en duurzame energie genoemd. Grote kans dat hiermee straks in zo’n 10% van de wereldwijde energievraag wordt voorzien. Want de testresultaten zijn zonder meer gunstig. Sterker nog, de technologie is door het bedrijf al dusdanig uitontwikkeld dat er kan worden opgeschaald naar een grote Blue Energy centrale.

Spannend

Om zo’n centrale te realiseren en de technologie ook daadwerkelijk naar de markt te brengen is een behoorlijke investering nodig. Begin 2020 wees alles erop dat de benodigde financiële middelen er ook zouden komen. Investeerders waren enthousiast en bovenal vrij concreet, alles stond in de startblokken. Totdat corona toesloeg en de gesprekken even on-hold werden gezet. ‘Dat had natuurlijk een enorme impact op onze plannen’, zegt Rik Siebers, directeur van REDstack. ‘Vertragingen in lopende projecten kunnen we wel opvangen, maar nieuwe projecten vielen door de coronacrisis ineens helemaal weg. Het is best even spannend geweest om die weer enigszins in beweging te krijgen, om zo de continuïteit van het bedrijf te kunnen waarborgen. Toch is het, mede dankzij COL, gelukt om ons nog scherper naar de markt te profileren. Naast het geld van onze aandeelhouder en de NOW-1 en NOW-2, was de overbruggingslening voor ons een welkome en waardevolle aanvulling.’

Best denkbare locatie

REDstack is in 2005 ontstaan als spin-off van watertechnologie-instituut Wetsus. In de eerste jaren werd er heel kleinschalig, op laboratoriumschaal, geëxperimenteerd met hoe elektriciteit kon worden opgewekt met Reverse Electrodialyse, kortweg RED, of in goed Nederlands: omgekeerde electrodialyse. Een kansrijke ontwikkeling, bleek al snel. ‘Maar pas in 2012 werd het echt serieus’, vertelt Rik. ‘Toen kregen we de financiering rond voor het bouwen van de proefinstallatie op de Afsluitdijk. In Nederland de best denkbare locatie om de RED-technologie in de praktijk te testen. Aan de ene kant van de dijk bevindt zich de zoute Waddenzee en aan de andere kant het zoete water van het IJsselmeer. En als die zoet- en zoutwaterstroom met elkaar in contact komen, komt energie vrij. Na twee jaar bouwen werd de proefcentrale eind 2014 door koning Willem-Alexander officieel geopend.’

Membraanstapel

Maar die RED-technologie, hoe gaat dat nu concreet in z’n werk? ‘Wij maken met deze technologie gebruik van een eigenschap van de natuur die verschillen in concentratie teniet wil doen’, begint Rik zijn uitleg. ‘Als je bijvoorbeeld op een koude dag je deur open doet, dan gaat de warmte naar buiten. Het temperatuurverschil wordt dan vereffend. Wanneer je zout en zoet water bij elkaar brengt geldt hetzelfde principe. Zout water bevat positief en negatief geleden deeltjes. In zoet water zijn deze deeltjes ook aanwezig, maar dan in lagere concentraties. Wanneer de deeltjes tussen twee waterstromen kunnen bewegen gaan ze van de hoge naar de lage concentraties, dus van zout naar zoet water. Om dat natuurlijke proces te beïnvloeden voeren we het zoute Waddenzeewater en het zoete water uit het IJsselmeer langs een stapel heel dunne vliezen, zogeheten membranen. Daardoor ontstaat een spanningsverschil dat wordt omgezet in energie. Zo’n membraanstapel wordt een RED-stack genoemd, waaraan wij de naam van het bedrijf hebben ontleend.’

ElectroDialysis

Naast het opwekken van energie uit water richt REDstack zich tevens op ElectroDialysis (ED), een technologie waarmee uit zout of brak water zoet water, onder meer drinkwater, geproduceerd wordt. Door, wederom in een stack, een spanningsverschil aan te brengen wordt zout water gescheiden in een zoetwaterstroom en een brine stroom. Op die manier ontstaat ontzilting. Anders gezegd: met behulp van ED-stacks kun je van zeewater of brak water drinkwater maken. ‘Ook nu waren de resultaten in het laboratorium dermate succesvol dat we begin januari 2020 op de Afsluitdijk een ED-proefinstallatie in gebruik hebben genomen’, vertelt Rik. ‘Inmiddels zijn we ook met deze technologie voor waterhandeling al zover dat we kunnen opschalen.’

Maatregelen

REDstack is dus al een tijdje klaar om twee markten te bestormen. Maar ja, corona. Natuurlijk, Rik zag het in die eerste maanden van 2020 wel enigszins aankomen. Vandaar dat al in vroeg stadium maatregelen werden genomen. ‘Waar mogelijk zijn we gaan bezuinigen en hebben we even geen nieuw personeel aangenomen’, licht hij toe. ’Daarnaast moesten onze ontwerpers en engineers ineens thuiswerken. Terwijl in ons vak juist de interactie tijdens ontwerpprocessen zo belangrijk is. Alles bij elkaar had dat logischerwijs zijn weerslag op onze plannen. Om toch op koers te blijven heb ik NOW-1 en NOW-2 aangevraagd en ook gekregen. Voor het realiseren van onze plannen voor 2020 en 2021 was echter meer nodig dan alleen ondersteuning vanuit de NOW. Na een nieuwe zoektocht naar mogelijkheden kwam uiteindelijk de COL in beeld.’