‘Ga een echt open gesprek aan’

Over familiebedrijven hebben de twee gasten van aflevering zes wel het een en ander te vertellen. Jan Tichelaar was twintig jaar lang directeur van aardewerkfabriek Koninklijke Tichelaar in Makkum. Daar nam hij afscheid en inmiddels is hij directeur bij een ander familiebedrijf: tafelfabrikant Arco in Winterswijk. Marcel Douma runde als derde generatie een deurenfabriek. Hij verkocht het bedrijf en is nu succesvol mediator voor familiebedrijven. Claudia van den Pol staat sinds vijf jaar aan het roer van Apollo in Coevorden. Apollo is ontwikkelaar en producent van interne transportsystemen en is één van de oudste familiebedrijven van het land.

Een pleidooi voor kwetsbaarheid

Een bijzondere, maar vooral onverwachte opening van een podcast voor ondernemers: vier mijmerende mannen van middelbare leeftijd, die terugblikken op vakanties met hun families. Als kinderen van ouders, voor het eerst naar het buitenland, onbezorgd spelen. Als vaders van kinderen; de één voor het eerst met vrouw maar zonder kinderen, de ander juist weer met het hele gezin. Open, eerlijk en een beetje kwetsbaar. Want familie voelt vertrouwd, toch?

En exact daarin schuilt een interessante paradox. Want juist in familiebedrijven, vertellen beide heren aan de inmiddels voor het publiek vertrouwde host Wim A,B. en zijn sidekick Rob Drees, is een open, kwetsbaar gesprek absoluut geen dagelijkse kost. Er blijven belangrijke zaken onbesproken.

,,Dat kunnen een veenbrandjes worden, die zelfs door generaties heen doorgezet worden. Die nooit uitgesproken worden’’, vertelt Douma. Maar waarom? ,,Daar praat je niet over, want dat is te gevoelig’’, legt hij uit. ,,Als ik er nu over begin, dan komt het op een verjaardag terug.’’ Het idee dat het vanzelf wel een keer ter sprake komt, is echt een verkeerde gedachte, beamen beide gasten. In plaats daarvan doen ze een pleidooi voor kwetsbaarheid.

Voordat het te laat is

Om te voorkomen dat zaken onuitgesproken blijven, kan het aanstellen van een externe directeur voor een familiebedrijf enorm waardevol zijn. Door bijvoorbeeld de sluimerende zaken expliciet te maken, vertelt Tichelaar als hem wordt gevraagd naar zijn huidige rol als externe directeur. ,,Dat wordt vaak echt wel gewaardeerd, dingen benoemen.’’ Voordat het te laat is.

Soms is het simpelweg te laat om het intern nog op te kunnen lossen, vertelt Douma ook uit eigen ervaring. Dan bellen ondernemers een mediator. Hem. ,,Eigenlijk altijd als het op een breekpunt staat. Familiebedrijven willen het niet uit de hand laten lopen, maar daardoor loopt het uiteindelijk bijna altijd uit de hand’’, ziet hij. Dan is het hard werken om de boel nog glad te trekken.

De kracht van kwetsbaarheid

Een pleidooi voor kwetsbaarheid dus, houden de heren Tichelaar en Douma. Je kunt onenigheid alleen maar goed oplossen – en belangrijker nog: voorkomen – door een echt open gesprek aan te gaan. Door je kwetsbaar op te stellen.

En van wie anders dan de Amerikaanse hoogleraar Brené Brown kunnen we dat leren, ons kwetsbaar opstellen? Al haar hele wetenschappelijke carrière doet ze onderzoek naar de kracht van kwetsbaarheid. Over ondernemerschap zegt ze het volgende: ,,Ondernemerschap is per definitie kwetsbaar. De definitie van kwetsbaarheid is onzekerheid, risico en emotionele blootstelling.’’ Wie dat omarmt, zal succesvol zijn.

Een eerste kennismaking met haar ideeën krijg je in haar TEDTalk ‘The Power of Vulnerability’. Inmiddels is haar boodschap meer dan 55 miljoen keer bekeken via de site van TEDx en meer dan 16 miljoen keer op YouTube.

Voor wie zich verder wil verdiepen, schreef Brown onder meer de boeken De Kracht van Kwetsbaarheid en Durf te Leiden. Ze heeft ook een wekelijkse podcast, Dare to Lead, waarin ze met allerlei verschillende gasten in gesprek gaat over kwetsbaar leiderschap.