Samenwerking en ondernemerschap maken van Noord-Nederland dé energieregio

De NOM faciliteert verschillende rondetafelgesprekken over onderwerpen die voor Noord-Nederland van belang zijn. De eerste ging over de energietransitie. De transitie biedt voor Noord-Nederland uitdagingen, maar liever hebben we het over de kansen, die – daar lijkt iedereen het wel over eens – enorm zijn. Maar hoe verzilveren we de kansen, en hoe versnellen we de transitie?

Noord-Nederland is de logische plek voor een voortrekkersregio in de energietransitie. Dat zegt het Noorden niet alleen, dat zegt Den Haag ook. Om met Sandor Gaastra, directeur generaal Klimaat en Energie namens het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) te spreken: ‘Waterstof wordt steeds belangrijker – als energiedrager én als bouwsteen voor de chemie – en daarin loopt het Noorden voorop. Voor het hele energiebeleid is veel groene energie nodig en ook die concentreert zich in (de zee boven) Noord-Nederland. Veel van de industriële afnemers van waterstof zitten in het Noorden. Zo’n pioniersfunctie betekent economisch perspectief in een regio die het verdient.’

Gezamenlijke agenda nodig

De komende jaren zijn miljarden beschikbaar voor klimaatbeleid. Dat een flinke portie opzij is gezet voor initiatieven rond waterstof, is duidelijk. En die miljarden moet Noord-Nederland pakken, op tal van terreinen. In de infrastructuur, mobiliteit, opslag van groene energie, industrie, als vervanger van aardgas en meer: in Groningen en omgeving ligt in wezen alles klaar voor realisering.

Maar waar geven we het aan uit? Dat is een makkelijke vraag met een moeilijk antwoord. Beginnen we met scholing? Moet het geld naar slimme startups, of juist naar bestaande bedrijven? Hebben we middelen nodig om personeel aan te trekken? Is het nuttig om eerst aan draagvlak onder bevolking en bedrijvigheid te gaan werken? Misschien is het handig om eerst maar eens een grondig onderzoek op touw te zetten. Daarbij is het van essentieel belang dat er realistisch wordt gekeken naar knelpunten en naar plannen en prognoses.

Marieke Abbink-Pellenbarg, CEO van de New Energy Coalition, zegt precies wat er nodig is. ‘We moeten met bedrijven, onderwijs en overheid samen een plan maken, een agenda. Welke opgave ligt voor ons, waar willen we heen en hoe gaan we dat doen. Pas daarna moeten we de potten met subsidiegeld verdelen.’ Klinkt dat logisch? Vast, maar in de praktijk werkt het nog lang niet altijd zo. Het kan precies het verschil zijn tussen kansen krijgen en kansen verzilveren.

Wet- en regelgeving

Om serieus stappen te kunnen maken en doelen te kunnen halen, is het nodig om samen te werken en overheden mee te krijgen. De wet- en regelgeving moet hier en daar aangepast worden, zodat sneller meer kan. In de infrastructuur bijvoorbeeld. International Head of Grid Planning van TenneT Robert Kuik wil netwerken aanpassen voor de toekomst: ‘We weten hoe we de uitdagingen in de energietransitie moeten aangaan, maar de route van vergunningverlening, beroep en bezwaar duurt zo lang, dat er kostbare tijd verloren gaat.’ Dina Boonstra, directeur van de NOM, ziet hetzelfde probleem. ‘Ondernemers van bestaande bedrijven en innovatieve starters staan te trappelen hun bijdrage te leveren aan de transitie, maar ze lopen nog te vaak aan tegen verouderde wetgeving.’ Een voorbeeld: een aanbieder van mobiele laadpalen wordt tegengehouden door wetten die gebaseerd zijn op stationaire varianten. Actie vereist.

Iedereen meenemen

Nog zo’n te nemen hobbel in het proces: hoe krijgen we iedereen mee? Draagvlak is essentieel voor de slagingskans van plannen. De eerste vaststelling daarbij is dat de enorme opgave die de energietransitie is, bij veel mensen nog te onbekend is. Onbemind is ze daarmee vanzelf ook. Het gesubsidieerd leveren van hybride warmtepompen lijkt dan een goed idee. Daarmee wordt niet alleen het klimaat direct geholpen, maar komt de urgentie meteen ook tussen de oren van meer mensen.

Iets verder gedacht op die lijn is burgerparticipatie een mooi instrument. Laat mensen meedelen in opbrengsten van nieuwe technologie voor de opwekking van groene energie. Of, iets rigoureuzer: misschien moeten we procedures omdraaien om meer draagvlak te creëren.

Personeel

Groningen heeft alles in zich om de gasrotonde van Europa te blijven, maar dan wel een ander type gas: waterstof. De infrastructuur ligt al in de grond, de kennis is er nog. Die kennis moet vooral blijven, of liever groeien. En dat is een serieuze uitdaging, misschien wel de grootste in het hele plan om Groningen dé energieregio te laten blijven of worden. Becijferd is dat de energietransitie zo’n 20.000 banen oplevert in het Noorden. Maar wie gaat die vacatures invullen?

In technische beroepen is nu al een flink tekort. En dan zijn er nog tal van andere specialisten nodig. Sociologen, juristen, psychologen, ze zijn allemaal nodig. Goed nieuws: het aantal studenten in Groningen steeg de afgelopen jaren, wat impliceert dat er meer talent de arbeidsmarkt op stroomt de komende jaren. Die moeten dan wel ‘hier’ blijven.