Sauzenfabrikant Oliehoorn – met productielocaties in Drachten en Zwaag – neemt het strategische besluit om productontwikkeling voortaan bij het FACT in Leeuwarden te doen. Intussen strijkt de Amsterdamse start-up Photanol neer bij ZAP in Groningen om – in de aanloop naar een demofabriek in Delfzijl – hun groene chemieconcept verder op te schalen. Wat kunnen deze nieuwe innovatiecentra betekenen voor het Noord-Nederlandse bedrijfsleven?
We treffen directeuren Koos Oosterhaven (FACT) en Rob van Linschoten (ZAP) op de Zernike Campus in Groningen. Beide zijn opgetogen dat de centra – die in het najaar van 2018 hun deuren openden – nu echt klaar zijn en een schakelrol kunnen gaan vervullen in Noord-Nederland.
‘Wil je als regio ontwikkelen, dan is investeren in mensen net zo belangrijk als investeren in machines en innovatie’, stellen de heren. ‘Ze hangen met elkaar samen, zijn van elkaar afhankelijk. De kracht van onze faciliteiten zit daarom in de combinatie. We bieden testruimte en moderne apparatuur om innovaties op te schalen, terwijl we ook inzetten op de ontwikkeling van benodigde mankracht, zoals de procestechnologen van de toekomst.’
De regionale HR-agenda’s van overheid en bedrijven zijn bewust een belangrijke onderlegger voor de activiteiten die worden ontplooid binnen het FACT en ZAP. Daar ligt een forse vervangingsvraag aan ten grondslag – toenemende uitstroom door vergrijzing – maar óók de veranderde eisen die aan vakmensen in de procesindustrie worden gesteld.
Hoe neem je personeel op alle niveaus mee in de vernieuwingen? Hoe zorg je dat talent, kennis en ervaring behouden blijft voor Noord-Nederland? En hoe zet je die structureel om in verantwoorde groei en vernieuwing? Het zijn essentiële vraagstukken voor de continuïteit van het bedrijfsleven in de noordelijke regio’s.
Het antwoord op die vraagstukken komt bij het FACT en ZAP bij voorkeur in daden. Het gaat om werk in uitvoering, binnen een samenspel tussen onderwijs en bedrijven. Met aandacht voor onderzoek, maar bovenal voor innovaties in de werkpraktijk en wat daarvoor nodig is.
Vanuit de (proces)technologie, maar ook vanuit het human capital. ‘Bedrijven moeten af van de gedachte dat opleiden een ‘wasstraat’ is waar je toekomstige of bestaande medewerkers even doelgericht doorheen kunt sturen’, zegt Oosterhaven. ‘Dat werkt niet meer in deze tijd. Innovaties van machines en productieprocessen hangen samen met nieuwe werkwijzen die veel meer zelfsturende kwaliteiten vragen. Van iedereen, ook mbo’ers. Het draait om leren zien wat nodig is en blijven meebewegen.’
‘Een leven lang leren is meer dan ooit het credo’, vult Van Linschoten aan. ‘Tel daar de noodzakelijke vergroening van de industrie bij op en je weet dat er op alle fronten verandering aan de gang is. Dat jaagt innovaties aan, alleen ontberen veel bedrijven de ruimte, apparatuur en de mankracht om te experimenteren of om kleinschalige initiatieven verder op te schalen. Bovendien is een R&D-cultuur echt iets anders dan productie draaien en wij faciliteren die cultuur. Op een flexibele manier die bovendien financieel aantrekkelijk is.
Ja, er hangt een prijskaartje aan, maar door met elkaar te investeren in kapitaalintensieve apparatuur, wordt innovatie haalbaar en betaalbaar. Op een plek waar je bovendien benodigde mankracht klaarstoomt voor de toekomst.’
Bedrijven zien de kansen die dat brengt. Zo nam BioBTX – dat chemische bouwstenen wint uit vloeibare biomassa en gerecyclede plastics – al enkele weken voor de officiële opening van ZAP een pilotplant in gebruik binnen de nieuwe innovatiehal.
Van Linschoten: ‘Geïnteresseerde partijen weten ons goed te vinden. Recent zijn ook afspraken gemaakt met Photanol, een Amsterdamse start-up die de productie van chemicaliën uit blauwalgen, CO2 en zonlicht op industriële schaal wil testen. Ze gaan met AkzoNobel een pilotplant in Delfzijl bouwen en strijken in de tussentijd neer in ZAP. Hier kunnen ze tussenstappen zetten én investeren in kundige mensen die straks ook nodig zijn in de proeffabriek. Voor alle partijen een prachtige ontwikkeling.’
Het FACT heeft die aantrekkingskracht ook, maar dan binnen de voedingsmiddelenindustrie. ‘We zijn met diverse partijen afspraken aan het maken’, vertelt Oosterhaven. ‘Bij sauzenfabrikant Oliehoorn is de kogel al door de kerk. Zij hadden pilotapparatuur nodig en plaatsen hun R&D-opstelling strategisch bij het FACT, om trajecten voor productontwikkeling bij en met ons te kunnen doen. Hier vinden ze moderne processingapparatuur, analyse en advies, samenspel met onderwijs en een ontmoetingsplek van potentiële medewerkers en partners.
Je hebt hier alle faciliteiten en zit op korte afstand van kennis en innovatie, dat maakt het een plek waar je als bedrijf graag wilt zijn.’
Dat de vergunningen al geregeld zijn door het FACT en ZAP is voor bedrijven ook een groot pluspunt. ‘Dat scheelt veel tijd en energie’, constateren de directeuren. ‘Waar je anders eerst door een hele molen heen moet, kun je hier bij wijze van spreken morgen beginnen. Bovendien maken we heldere afspraken als er vertrouwelijke elementen in het spel zijn.
We beseffen dat niet alle onderdelen van een traject zich lenen voor leeropdrachten.’ Al staat voor beide mannen buiten kijf dat de kracht van het FACT en ZAP juist zit in de combinatie van onderwijs, onderzoek en bedrijvigheid. ‘Anders kun je beter een partij als TNO inschakelen’, zegt Oosterhaven nuchter. ‘Bij ons is de intentie om kennis te delen en innovaties samen praktisch te vertalen naar de werkpraktijk. Daar hoort opleiden ook bij.’FACT en ZAP gaan daarom ook graag in gesprek met brancheorganisaties.
MET DEZE INNOVATIECENTRA IS HET NOORDEN EEN ZEER AANTREKKELIJK PILOTGEBIED. DOOR INNOVATIE EN OPLEIDING TE COMBINEREN, ONTSTAAT BOVENDIEN EEN KRACHTIGE AANJAGER VOOR NIEUWE BEDRIJVIGHEID EN WERKGELEGENHEID
‘In een tijd van vergrijzing, vergroening en noodzakelijke innovatie moeten scholingsbudgetten slim ingezet worden. Wij kunnen een spilfunctie vervullen bij het creëren van wendbaar vakmanschap. Want we zijn een pilotfaciliteit voor opschaling van innovatieve processen, maar óók die verbindende schakel tussen onderwijs en werkpraktijk.
Nieuwe aanwas is belangrijk, maar bij- en omscholing ook. Juist in Noord-Nederland, waar de krapte al opspeelt, heb je iedereen hard nodig. In onze centra staat de modernste apparatuur en leren mensen nieuwe rollen in samenspel met automatisering, robotisering en big data. De schaal waarop dat gebeurt, kunnen de meeste bedrijven niet zelf creëren. Daarom zijn we heel blij deze faciliteiten nu te kunnen bieden in Noord-Nederland.’
Het reeds bestaande Water Applicatie Centrum (WAC) in Leeuwarden en Green PAC in Emmen vervullen vergelijkbare rollen in Noord-Nederland voor respectievelijk de watersector en de chemische- en kunststofindustrie. Joep de Vries van de NOM ziet de uitbreiding met het FACT en ZAP als een grote meerwaarde voor Noord-Nederland: ‘Met deze innovatiecentra is het Noorden een zeer aantrekkelijk pilotgebied. Door innovatie en opleiding te combineren, ontstaat bovendien een krachtige aanjager voor nieuwe bedrijvigheid en werkgelegenheid.’
Het Food Application Centre for Technology (FACT) in Leeuwarden is een initiatief van Van Hall Larenstein, Nordwin College, provincie Fryslân en bedrijven uit de voedingsmiddelenindustrie. De onderzoeks- en opleidingsfaciliteit ondersteunt duurzame en gezonde product- en procesinnovatie op pilotschaal en leidt goed gekwalificeerd personeel op.
Bedrijven kunnen o.a. productielijnen optimaliseren, nieuwe procestechnologieën testen en onderzoeken hoe ze grondstoffen en restmaterialen slimmer kunnen gebruiken. Door samen te investeren in de allernieuwste apparatuur – zoals de DigiCooker – worden kosten van experimentele pilots gedeeld. Lees meer over het FACT op de website van Van Hall Larenstein.
ZAP staat voor Zernike Advanced Processing en is een unieke testomgeving voor biobased experimenten die zich richten op groene chemie, bioraffinage en smart processing. Ondernemers kunnen hier laboratoriumuitkomsten testen en opschalen in een semi-industriële omgeving.
ZAP is een samenwerkingsverband van Hanzehogeschool Groningen, Noorderpoort en Rijksuniversiteit Groningen en wordt mede mogelijk gemaakt door SNN en provincie Groningen. De ZAPfaciliteit biedt kennisinstellingen, mkb en grootbedrijven de infrastructuur om krachtig samen te werken aan innovatief onderzoek en onderwijsvernieuwing. Lees meer
Deze cookies zorgen ervoor dat deze website naar behoren functioneert. Ook houden we met deze cookies anoniem website statistieken bij. Omdat deze cookies strikt noodzakelijk zijn, kunt u ze niet weigeren zonder de werking van de website te beïnvloeden. U kunt deze cookies blokkeren of verwijderen door uw browserinstellingen te wijzigen, zoals beschreven in ons privacy statement.
Deze cookies verzamelen informatie die wordt gebruikt om ons te helpen begrijpen hoe onze website wordt gebruikt of hoe effectief onze marketingcampagnes zijn. Ook helpen deze cookies ons om deze website aan te passen en zo uw gebruikservaring te kunnen verbeteren.
Met deze cookies kan uw surfgedrag worden gemonitord door advertentienetwerken waardoor we advertenties kunnen tonen op basis van uw interesses en surfgedrag. Ook voeren deze cookies functies uit waarmee onder andere wordt voorkomen dat dezelfde advertentie voortdurend verschijnt.
