Maatwerk is belangrijk voor gezondheid

One-size-fits-all? Ondernemers weten als geen ander dat het zelden zo werkt met producten en diensten. Natuurlijk, we standaardiseren waar het kan, maar bieden maatwerk waar het nodig is. Precies dat is volgens Irma ook essentieel bij gezond werken. ‘We hebben gezien hoe de ene werknemer opbloeit door thuiswerken, terwijl de ander alleen op kantoor iets gedaan krijgt’, vertelt ze. ‘Hoe flexibeler de mogelijkheden, hoe beter medewerkers gedijen, omdat ze kunnen kiezen wat bij hun situatie en behoeften past. Bij kleinere bedrijven is die flexibiliteit makkelijker te realiseren. Hoe groter een onderneming, hoe strakker vaak het beleid en de regels. Begrijpelijk, maar kan wél gevolgen hebben voor de gezondheid van werknemers.’

Ziekte van boos

‘Zowel werkgevers als werknemers realiseren zich nog te weinig dat je ziek kunt worden van onmacht en frustratie op het werk’, merkt de psychologe. ‘Door structurele negatieve stress verval je – nog los van een stijgende bloeddruk of hartkloppingen – makkelijk in ongezonde gedragspatronen, zoals overmatig eten, roken of drinken. Met alle gevolgen van dien. Spanningsklachten worden ook veroorzaakt door wat ik de ziekte van boos noem: sudderende conflicten die ontstaan door misverstanden in de communicatie. Ook die zijn toegenomen sinds corona, doordat we meer op afstand communiceren. Via mail of app en zelfs bij online overleggen mis je de lichaamstaal, maar ook de sociale smeerolie die bij live contacten makkelijker vloeit. Zo groeien aannames die helemaal niet blijken te kloppen, met alle frustraties en spanningsklachten van dien.’

Leren communiceren

Is er grip te krijgen op die – vaak onderhuidse – ziekte van boos? ‘Vaardig communiceren’, adviseert Irma. ‘Het lijkt zo’n open deur, maar juist door de hogere druk in deze tijd vergt communicatie binnen bedrijven echt hernieuwde aandacht. Iedereen vindt iets en we willen allemaal gehoord en gezien worden. En ja, dat kost tijd en moeite, maar dat betaalt zich terug. Zeker op langere termijn. Het punt is dat mensen meestal pas aan de bel trekken als ze letterlijk uitvallen. Terwijl daar een heel proces aan vooraf gaat, zeker bij spanningsklachten of een burn-out. De uitdaging voor ondernemers is om zich bewust te zijn van die processen en om nieuwsgierig en open in gesprek te blijven met hun medewerkers. Dan tackel je misverstanden eerder en is het makkelijker om je te blijven richten op de gezamenlijke belangen in het werk.’

Het lijkt zo’n open deur, maar juist door de hogere druk in deze tijd vergt communicatie binnen bedrijven echt hernieuwde aandacht.
Irma van Steijn, arbeids- en organisatiepsycholoog

Focus op output

Vaardig communiceren begint volgens de psychologe bij voorkeur in goede tijden, om op individueel en teamniveau inzichtelijk te krijgen wat mensen nodig hebben om structureel goed te presteren. ‘Er is geen standaard recept voor vitale medewerkers. De factoren die zorgen dat iemand floreert, zijn heel persoonlijk. Het is belangrijk om dat serieus te nemen met elkaar’, benadrukt Irma. ‘Ook als dat betekent dat er rek nodig is in werktijden, of een flexibelere houding rondom thuiswerken. Dat kan een uitdaging zijn voor ondernemers die graag controle houden. Natuurlijk, soms zijn kaders nodig of zelfs verplicht, maar kijk vooral naar wat in de praktijk goed werkt. En focus op output, want dát is waar het uiteindelijk om draait in je business: kloppende prestaties en tevreden klanten. Laat daarom zoveel mogelijk aan de medewerkers over hoe zij dat het beste voor elkaar krijgen.’

Productiever en succesvoller

Irma wijst ook op de winst die preventie oplevert. ‘Gezondheid is vaak pas een issue als er problemen ontstaan, terwijl ons werkgeluk en daarmee ook de economie er wel bij varen als we meer gebruikmaken van psychologische expertise. Denk bijvoorbeeld aan: de omgeving zo inrichten dat je positief geprikkeld wordt, inzicht hebben in je beste werkritme en weten hoe stress en focus bij jou werken. Met dat soort kennis en ervaring kan iedereen gezonder, productiever én succesvoller werken. Wij zien de positieve uitwerking als mensen hun werkpatronen en leefstijl onder de loep nemen en daarmee durven te experimenteren. En we maken het desgewenst concreter door bijvoorbeeld de stress een aantal dagen te monitoren. Dan krijg je helder in kaart waar de positieve en de negatieve stressmomenten zitten. Dat inzicht helpt om werkpatronen en de werkomgeving te optimaliseren.’