Fries-Gronings concept is wapen tegen stikstofprobleem

Wat gebeurt er als je magnesiumzout toevoegt aan drijfmest? Dan krijg je een mest die de bodem verrijkt, waardoor gewassen als granen en grassen beter groeien. Zo begon het jaren geleden voor Andries Huisman uit Gorredijk. Hij richtte zijn bedrijf FarMin op naar aanleiding van de ontdekking en hielp intussen heel wat boeren met het verbeteren van de kwaliteit van mest.

Maar: aan de vinding bleken veel meer voordelen te zitten. Voordelen die verstrekkender gevolgen hebben dan de kwaliteit van de bodem. De behandeling met magnesiumzout blijkt namelijk een effectief middel om de uitstoot van stikstof tegen te gaan. En dan is er ook nog milieuwinst omdat er aanzienlijk minder kunstmest nodig is. Huisman: ‘Boeren maken zo in wezen hun eigen kunstmest, maar dan zonder nadelige stoffen.’

Voor magnesiumzoutproducent Nedmag uit Veendam, dat al sinds het prille begin van FarMin de zoutleverancier is, maakt dat de techniek nog veel interessanter. Want samen helpen het stikstofprobleem oplossen, dat ziet het Groningse bedrijf wel zitten. En dus wordt er inmiddels op flinke schaal getest met verschillende doses, technieken en behandelwijzen.

Ammoniak wordt struviet

Met zout het stikstofprobleem verkleinen dus. Dat klinkt onwerkelijk. Toch staat die schijnbare tovenarij in menig scheikundeboek gewoon beschreven. De magnesiummoleculen vangen de ammoniakmoleculen als het ware. Ze vormen samen het kristal struviet. Zo’n kristal is minder vluchtig en blijft in de bodem zitten. De voor gewassen belangrijke magnesiummoleculen blijven langer beschikbaar. Én het scheelt nogal wat emissie.

Andries Huisman ontdekte die extreem positieve bijwerking van zijn mestverbeteraar door zijn neus in een koeienstal te steken. Het rook er stukken minder penetrant dan elders, waar zijn zout nog niet door de mest was gemixt. Betere opbrengsten én minder uitstoot dus. De eerste proeven op ‘pottenniveau’ toonden aan dat met de juiste verhouding mest-zout een uitstootreductie van maar liefst veertig procent te halen was.

Dat vraagt om verdere ontwikkeling en grootschaliger onderzoek. Dat gebeurt ook, op de Dairy Campus in Leeuwarden vooral. Daar staan twee proefstallen. Identiek zijn ze. Zelfde omstandigheden, vergelijkbare koeien erin. Door de mest in de ene stal te ‘verrijken’ met magnesiumzout en die in de andere stal niet, kan exact gemeten worden welke voordelen er zijn.

Filmlaagje

Huisman bouwde met verschillende partijen een geautomatiseerd doseringssysteem voor zijn zout, zodat eenvoudig de hoeveelheden aangepast kunnen worden aan de omstandigheden. Anko Vos is namens Nedmag nauw betrokken bij het project. ‘We zijn op de goede weg, maar ontdekten ook dat ‘in het echt’ toch anders is dan de labschaal. Je hebt te maken met meer variabelen, die ons noopten het proces aan te passen.’

In eerste instantie werd het zout direct in de mestput gemixt. Dat leverde opvallend weinig resultaat op. Dus maakten Huisman, Vos en de onderzoekers aan de Dairy Campus wat aanpassingen. Anko Vos: ‘Verse mest bevat de meeste ammoniak, daarna vervliegt het snel. Die verse laag valt elke dag bovenop de mestput, dus we wisten: daar moeten we zijn, bij die toplaag.’ Het klopte. Sinds het magnesiumzout als een filmlaagje over de verse mest wordt geneveld, schieten de resultaten omhoog.

Ik ontdekte die extreem positieve bijwerking van mijn mestverbeteraar door mijn neus in de koeienstal te steken. Het rook er stukken minder penetrant dan elders, waar het zout nog niet door de mest was gemixt.
Andries Huisman, FarMin