Avebe haalt alles eruit wat erin zit. Dus naast zetmeel wint de onderneming ook eiwit uit de aardappel. Die eiwitwinning is echter een behoorlijk energie-intensief proces. Tot voor kort dan. Want samen met Wafilin Systems kwam Avebe met een duurzame en circulaire oplossing, het zogeheten DUCAM-project. Een verhaal over membraantechnologie, een aanzienlijke energieën waterbesparing en een forse CO2-reductie.
Avebe verwerkt jaarlijks miljoenen kilo’s aardappelen. Tot nog niet eens zo heel lang geleden lag de focus daarbij uitsluitend op zetmeelproductie. Tegenwoordig wordt door het bedrijf, dat sinds 2019 het predicaat Koninklijk mag voeren, steeds sterker ingezet op het winnen van eiwit. Omdat innovatieve technieken dat proces eenvoudiger maken, maar vooral ook omdat de vraag naar plantaardige eiwitten in rap tempo toeneemt.
Eerst even wat achtergrond: een aardappel bestaat voor 75 procent uit water, 20 procent zetmeel, 1,5 procent eiwit, 1 procent vezels en 2 procent reststromen. Dat percentage eiwit, dat in het aardappelsap is opgelost, lijkt zo op het eerste gezicht weinig. Maar uit het grote volume aardappelen is een aanzienlijke hoeveelheid eiwit te winnen. ‘Het winnen van eiwit gebeurt op onze productielocatie in Ter Apelkanaal door het aardappelwater aan de kook te brengen, waardoor de eiwitten uitvlokken’, vertelt Erik Koops, director Energy Transition & Utilities bij Avebe. ‘Het resterende sap wordt vervolgens ingedampt tot Protamylasse, een stroopachtig product dat onder meer wordt gebruikt in diervoeding.’ Elk jaar wordt er in Ter Apelkanaal circa een miljard liter aardappelsap gekookt en ingedampt. Dat verwerken van die grote volumestromen is een behoorlijk energie-intensief proces.
En ja, dat past niet echt bij een onderneming die duurzaamheid hoog op de agenda heeft staan. ‘We zijn daarom gaan nadenken over hoe we het energie- en waterverbruik van dat proces terug kunnen dringen’, vertelt Erik. ‘Toen hebben we bedacht om het aardappelwater, voordat we het gaan verhitten en indampen, te concentreren met behulp van membraantechnologie.’
Helemaal nieuw is het gebruik van membranen voor Avebe niet. Jaren geleden werd de technologie ook al eens gebruikt voor het concentreren van aardappelsap. Destijds helaas zonder het gewenste resultaat. De mate van concentratie was vrij beperkt en de kosten relatief hoog. Bovendien had het aardappelsap een sterk vervuilend effect op de membranen, waardoor ze vaak halverwege de aardappelcampagne moesten worden vervangen.
‘Toch leek het ons de moeite waard om een nieuwe poging te wagen’, onderstreept Erik. ‘Eenvoudigweg omdat we wisten dat de membraantechnologie zich in de loop der jaren flink had ontwikkeld. Vandaar dat we in 2015 contact hebben gezocht met Wafilin Systems, een bedrijf uit Leeuwarden dat is gespecialiseerd in het ontwikkelen, ontwerpen en leveren van membraanfiltratiesystemen voor de voedingsmiddelen- en zuivelindustrie. Wafilin Systems was in het verleden ook betrokken bij de membraantechnologie bij Avebe. Ze waren dus bekend met aardappelsap en de processen binnen ons bedrijf.’
De hernieuwde samenwerking met Wafilin Systems betekende de start van een duurzame alternatieve route, het zogeheten DUCAM-project. DUCAM staat voor Duurzaam Concentreren van Aardappelsap met Membranen. Wat volgde was een langdurig onderzoekstraject. Uiteindelijk slaagden Wafilin Systems en Avebe er samen in om de juiste membranen te vinden en de best mogelijk procesregeling en reinigingsmethodiek te ontwikkelen. De nieuwe membraaninstallatie werd in 2018 door het Leeuwarder bedrijf gerealiseerd, in nauwe samenwerking met diverse regionale partners als onder meer Westra RVS, Kampen Industrial Care en Beenen Industrial Automation.
‘We zijn gekomen tot een combinatie van ultrafiltratie en omgekeerde osmose’, legt Henk Schonewille, CEO van Wafilin Systems, uit. ‘De nieuwe membraaninstallatie is geïntegreerd tussen de opvang van het aardappelsap en de bestaande installatie van Avebe. Hoe het precies werkt? Met behulp van ultrafiltratie wordt het sap met ongeveer een factor drie geconcentreerd. De volumestroom van 240 kuub per uur wordt daardoor teruggebracht naar 80 kuub. Om de eiwitten te winnen hoeft dus veel minder sap verhit en ingedampt te worden.
Het water dat met ultrafiltratie is onttrokken gaat vervolgens door een nog fijner filter. Omgekeerde osmose wordt dat genoemd, waarbij ook mineralen en andere componenten worden tegengehouden. Het water dat oorspronkelijk in de aardappel zat kan hierdoor weer als schoon proceswater door Avebe worden hergebruikt.’
Henk Schonewille, CEO Wafilin Systems
DUCAM is sinds begin december 2019 operationeel. Door de droge zomer van dat jaar werd echter een kwart minder aardappelen geproduceerd dan in voorgaande jaren. ‘Normaal gesproken draaien we tijdens de kerstdagen gewoon door’, zegt Erik. ‘Nu moesten we er door de slechte oogst rond de kerst twee weken uit. De campagne was in februari 2020 al klaar, waardoor we geen tijd hadden voor verdere procesoptimalisatie.
Desondanks zijn we meer dan tevreden over de resultaten. Tijdens het hele eiwitwinningsproces besparen we in Ter Apelkanaal op jaarbasis nu 30% aan energie en ook nog eens bijna een half miljoen kuub aan water. Het is ons doel om jaarlijks een besparing van zo’n 13.000 ton CO2 te realiseren. Momenteel zitten we al op 60% daarvan. Anders gezegd: we zijn een flink eind op weg om onze duurzame ambitie daadwerkelijk te verwezenlijken. Niet vreemd dus dat we de DUCAM-technologie ook op onze andere productielocaties gaan toepassen.’
Ook mooi: afgelopen 11 februari werd het DUCAM-project tijdens de online conferentie van Watervisie 2021 uitgeroepen tot ‘Water Innovator of the Year 2021. Een prestigieuze award die wordt toegekend aan innovaties die het gebruik van (industrie)water goedkoper, duurzamer of efficiënter maken. ‘Het is een bekroning van een fantastische samenwerking’, zegt Henk trots. ‘Met Avebe, maar zeker ook met alle partners die bij het project betrokken waren. Zonder hen hadden we het nooit voor elkaar gekregen. Het is echt een teamprestatie.
Erik Koops, director Energy Transition & Utilities Avebe
‘Kampen Industrial Care was in het DUCAM-project verantwoordelijk voor het werktuigbouwkundige deel van de installatie. Om precies te zijn: voor het verbindend leidingwerk tussen alle onderdelen die Wafilin geleverd heeft, zoals de pompen, de tanks en de filters. Voor Avebe zijn we al jaren de huisaannemer als het gaat om werktuigbouwkundige zaken. Dat betekent dat we de membraaninstallatie hebben aangesloten op afvoerleidingen die we ooit zelf hadden aangelegd.
Het hele project is uiterst soepel verlopen, dus zonder noemenswaardige complicaties. Dat had alles te maken met de coöperatieve houding van Wafilin Systems. Het was echt schouder aan schouder. Samen met Wafilin Systems, Avebe en de andere contractors hebben we iets heel moois neergezet. Een innovatieve membraaninstallatie die doet wat ie moet doen en die er ook nog eens erg fraai uitziet.’
‘We hebben in het verleden wel meer bij Avebe gedaan, maar DUCAM was wel een heel uniek project. Een behoorlijke klus, dat zeker. Ook omdat het installatiewerk, onze expertise, aan uiterst strenge hygiëne-eisen moest voldoen. Dat vroeg bij de bouw van de membraaninstallatie veel aandacht voor de veldkasten, kabeltracés en de gebruikte montagemethodes. De bekabeling moest bijvoorbeeld zodanig worden gemonteerd dat er geen stof of andere vuiligheid achterblijft. Naast een prachtig eindresultaat is uit het DUCAM-project tevens een mooie samenwerking met Wafilin Systems voortgekomen. Zo werken we inmiddels ook in andere projecten met veel plezier samen. We hebben elkaar echt gevonden.’
‘Samen met Wafilin Systems, waarmee we een lange relatie hebben, zijn we al een flink aantal jaren actief bij Avebe. Voor Wafilin Systems zijn we een belangrijke partner voor de bouw van membraaninstallatiesystemen, dus ook in het DUCAM-project. In het project waren we verantwoordelijk voor het bouwen van de membraan skids, de filterinstallatie. Het mooie was dat we de installatie compleet konden opbouwen in onze fabriek in Elahuizen. Daarbij werden logischerwijs hoge eisen gesteld aan de kwaliteit van het laswerk. Dat is vooral belangrijk met het oog op de reinigbaarheid en het voorkomen van vervuiling en de aangroei van bacterievorming. Of we trots zijn op het resultaat? Op een banner die buiten op ons bedrijf hangt, prijkt een foto van de membraaninstallatie van Avebe. Dat zegt genoeg, lijkt me.’
Beantwoord 4 simpele vragen om snel te achterhalen of je eventueel in aanmerking komt voor financiering via de NOM.
Deze cookies zorgen ervoor dat deze website naar behoren functioneert. Ook houden we met deze cookies anoniem website statistieken bij. Omdat deze cookies strikt noodzakelijk zijn, kunt u ze niet weigeren zonder de werking van de website te beïnvloeden. U kunt deze cookies blokkeren of verwijderen door uw browserinstellingen te wijzigen, zoals beschreven in ons privacy statement.
Deze cookies verzamelen informatie die wordt gebruikt om ons te helpen begrijpen hoe onze website wordt gebruikt of hoe effectief onze marketingcampagnes zijn. Ook helpen deze cookies ons om deze website aan te passen en zo uw gebruikservaring te kunnen verbeteren.
Met deze cookies kan uw surfgedrag worden gemonitord door advertentienetwerken waardoor we advertenties kunnen tonen op basis van uw interesses en surfgedrag. Ook voeren deze cookies functies uit waarmee onder andere wordt voorkomen dat dezelfde advertentie voortdurend verschijnt.
