Verbouwen, brouwen, beleven, leren, innoveren, verkopen, ontdekken, onderwijzen. De Graanrepubliek is het allemaal, de plannen zijn groots. En toch draait het allemaal om één ding: Gronings graan.
Eind dit jaar. Dan is naar verwachting de volledig verbouwde Oude Remise open, het centrum van de Graanrepubliek. Het wordt een belevingscentrum, maar ook een productielocatie, een onderwijsplek, een innovatie-hotspot en een verkooppunt. Daar komt samen wat coöperatie De Graanrepubliek bedenkt en maakt, ook op andere plekken in het Noorden.
‘Graan is het uitgangspunt van veel meer’, vertelt directeur Niels Grootenboer. ‘Als je het wilt samenvatten zou je kunnen zeggen dat we teruginnoveren. We kijken naar hoe landbouwproducten hier lang geleden tot stand kwamen, leren daarvan en komen met onze eigen versie. Dat gaat ook over goed omgaan met de natuur, met de bodem, met de mensen die hier leven. Bovenal gaat het om smaak.’
Concreet zie je straks de bakker aan het werk met oergranen. Zijn producten kun je ook gewoon afnemen. In koperen ketels wordt van lokale granen jenever gestookt, op het terras bestel je regioproducten die door leden van de coöperatie zijn verbouwd en gebakken. Glas bier van een oude graansoort erbij, of een glas whisky van een onverwachte graan, vegetarisch kroketje voor de lekker.
In het gebouw wordt niet alleen geproduceerd voor de consumptie. Innoveren en onderwijzen zijn belangrijke onderdelen. Grootenboer: ‘Wij halen granen terug die al decennia niet meer worden gebruikt en gaan onderzoeken welke mooie producten we ermee kunnen maken. Dan doen we voor onszelf, maar ook voor andere bedrijven. En studenten zijn daarbij belangrijk. Ik zie voor me dat we over een tijd hier een Groningse agrifood-campus onderdak geven. Studenten leren er alles over voeding en aan scholieren die een opleiding hospitality doen, bieden we ook plek.’
Allemaal onder het vignet van de Graanrepubliek, dat op alles wat vanuit de coöperatie komt geplakt wordt. En dat zal steeds meer worden, want in wezen bestaat de coöperatie nog maar kort. Vijftien leden telt ze inmiddels, maar dat aantal kan best oplopen. Akkerbouwers horen daarbij, een bakker, food-ontwikkelaars, innovatie-experts, brouwers en meer. Ze werken samen, leren van elkaar, nemen hun netwerken mee en brengen kennis in. Ze delen hetzelfde ideaal: het voedselsysteem verbeteren.
Dat daarvoor ook ‘gewoon’ geld verdiend moet worden, vinden ze bij de coöperatie logisch. En dat kan ook. Sterker nog: het gebeurt al. De whisky gaat harder dan verwacht, jenever wordt verkocht, bier en frisdrank vinden ook aftrek. ‘We hebben uiteraard een heel businessplan, waarin voor ieder van ons te verdienen is. We zijn straks open op vrijdag en in het weekend voor consumenten, die een belevenis komen halen, of gewoon een brood natuurlijk. Er is dan ook ruimte voor kunst en cultuur. De andere dagen ontvangen we groepen en zijn we druk met het maakproces en het onderzoek.’
Marketing is essentieel. De Graanrepubliek is een label dat staat voor lokaal, voor oer, voor bio, puur natuur, innovatie, sociaal ondernemen, ambacht. En voor smaak. Dat geluid begint al aardig te weerklinken, vertelt Grootenboer. ‘We werken transparant en eerlijk aan mooie productinnovaties. Dat zien bedrijven ook, en niet de kleinste. Ik heb al aardig wat contracten afgesloten om nieuwe producten te gaan maken voor hen. En ja, op de verpakking zie je dan altijd ergens ons logo terug.’
Hun gemeenschappelijke hang naar smaak en nieuwe dingen culmineert nu in Snackwerk. Ze ontwikkelen een lijn verantwoorde frituursnacks. Op termijn moeten die op grote schaal beschikbaar zijn, de eerste Flagshipstore is onlangs geopend in Cilinder, in het oude Willem Lodewijk Gymnasium aan de Oosterstraat. Honderd procent vegan comfort food, dat uitstekend smaakt bij een mooie cocktail.
Wij halen granen terug die al decennia niet meer worden gebruikt en gaan onderzoeken welke mooie producten we ermee kunnen maken. Niels Grootenboer directeur de Graanrepubliek
Marco Agema
We zijn ver met onze beterballen, de smaak wordt steeds beter’, zegt Agema. ‘Ze zijn helemaal geproduceerd volgens het principe van circulariteit. De ingrediënten komen voor het overgrote deel uit de buurt. Alles wat we over houden, hergebruiken we. Dit is een combinatie van Groningse trots, verantwoord eten en commerciële tractie. Wij zijn ervan overtuigd dat het deze kant op moet met de wereld. Het is een kwestie van tijd.’
We zijn bij de Graanrepubliek met zijn allen bezig met een tof verhaal over voedsel, van bron tot bord. Marco Agema
Lennart Deddens
Lennart Deddens is gepokt en gemazeld in de horecamarketing en ziet de grote belofte van de duurzame snacks. ‘Dit is zowel logisch als uniek. Het is heel tof om erover na te denken wat er allemaal kan. Dat testen we ook. Oesterzwammenkebab bijvoorbeeld. Hartstikke lekker. Dit kan groot worden en ik denk dat Cilinder een geweldige plek is om het goed aan te pakken. Kwalitatief hoogstaande snacks in combinatie met topcocktails, dat werkt.’
De snacks veranderen van smaak en inhoud met de seizoenen. Agema: ‘We gebruiken wat van het land komt en hebben zo een directe lijn met de boeren, te beginnen de leden van de coöperatie. Het is samen testen en uitvogelen welke gewassen lekker en geschikt zijn. We geven elkaar inzicht en nieuwe kansen, op weg naar zo veel mogelijk impact. Als je uitzoomt, dan zie je dat we wat logisch is, toepassen in de werkelijkheid.’
De verbinding tussen boeren en makers is inspirerend. Lennart Deddens
Martijn Eggens
Eggens: ‘Eén van de mooiste aspecten vind ik dat we de consument meenemen in het hele proces. We vertellen het verhaal van het landschap, van de gewassen, van het ambacht. De natuur en het klimaat staan steeds meer onder druk en wij laten zien hoe het zou moeten.’
De smaken zijn helemaal nieuw en uniek in het bierlandschap. Zo hebben we een bier gebrouwen van biologische spelt. Martijn Eggens
Hero Havenga De Poel
Hero Havenga de Poel: ‘Door de Graanrepubliek en dit soort samenwerkingen dragen wij direct bij aan de biodiversiteit. Mensen voelen het landschap, proeven de smaak en zien de positieve effecten van onze manier van boeren en produceren. Het zou mooi zijn als we zoveel mogelijk ondernemers in de voedingsindustrie en landbouw kunnen aansporen ook op deze manier te werk te gaan.’
Dat zou kunnen lukken, omdat de coöperatie laat zien dat er ook ‘gewoon’ geld te verdienen is. ‘Ik zie de Graanrepubliek als een mooie bloem. Als het ene bloemblad het goed doet, profiteert de rest ervan. Gaat het ergens iets minder, dan vangen de andere bloembladen het op. Zo moet een coöperatie werken.’
Hero Havenga de Poel verbouwt op zijn land bij Kloosterburen verschillende van die oergranen voor de bieren van de Graanrepubliek, waarvan Martijn Eggens de hoofdbrouwer is. ‘Dat is op zichzelf al een interessant proces. Gelukkig hebben we in Nederland een instituut dat zaadjes van oude granen heeft bewaard. Die gebruiken we bij de Graanrepubliek om oude gewassen weer te vermeerderen. Dit kost wel tijd, want je krijgt maar een handje vol zaadjes. Weet je, in de loop van de tijd werden productiviteit, verbouwgemak en voedingswaarde leidend en verdween het aspect smaak van graanrassen naar de achtergrond. Dat willen we weer omdraaien.’
Het zou mooi zijn als we zoveel mogelijk ondernemers in de voedingsindustrie en landbouw kunnen aansporen ook op deze manier te werk te gaan. Hero Havenga de Poel
In de innovatiewerkplaats van de Graanrepubliek in Bad Nieuweschans worden straks de nieuwe smaken getest en vastgelegd. Wat nu nog verbouwd wordt op proefvelden, wordt bij succes op termijn breed uitgezet bij boeren in Groningen. Dankzij de coöperatievorm en de samenwerkingsverbanden met lokale ondernemers en landelijke spelers wordt ingezet op een gezond verdienmodel met oude granen voor de boeren.
Coöperatie. Samenwerking dus. Dat gebeurt bij de Graanrepubliek op alle vlakken, steeds met smaak als verbindende factor. Neem nou Lennart Deddens en Marco Agema. Ze kenden elkaar al, maar sloegen de handen dankzij de coöperatie pas echt goed ineen. Samen ontwikkelen ze producten met een verhaal in de vorm van snacks.
Lennart Deddens zit als ondernemer onder meer achter jeu-de-boulebar BOEL, event- en adviesbureau Boilermaker en cocktailbar The Stockroom, allemaal in Groningen. Hij is ook fervent whiskymaker en jeneverambassadeur. ‘De verbinding tussen boeren en makers is inspirerend. We testen op dit moment acht verschillende vergeten granen als basis voor whisky.’
Marco Agema verwierf bekendheid als eigenaar van het Groningse Friet van Piet, dat een voorbeeld van duurzaamheid en verantwoord ondernemen in de sector werd. Vijf jaar geleden begon hij vanuit Eelde de Snackbar van de Toekomst, een innovatieplatform dat partijen samenbrengt om een gezonder en gevarieerder snackaanbod te ontwikkelen. ‘We zijn bij de Graanrepubliek met zijn allen bezig met een tof verhaal over voedsel, van bron tot bord’.
De Graanrepubliek brengt smaak. Akkerbouwer Hero Havenga de Poel en bierbrouwer Martijn Eggens werken vanuit deze coöperatie aan een serie recepten voor nieuwe bieren op basis van ‘vergeten’ graansoorten.
Het hele proces in beeld. Dat is wat Martijn Eggens (Eggens craft beer) zo trekt aan de Graanrepubliek. ‘Dit gaat veel verder dan grondstoffen inkopen van lokale boeren. We denken samen uit welke granen goed zouden kunnen werken en leggen proefvelden aan. Ik ga graag zelf mee op de trekker om te zaaien en oogsten. Zo krijg je een heel ander gevoel bij de nieuwe bieren, de nieuwe smaken.’
Eggens werkte al een paar jaar op die manier met lokale boeren. Dankzij de Graanrepubliek heeft zijn werkwijze een nieuwe impuls gekregen. ‘Het is geweldig om te zien hoe oude granen een nieuwe kans krijgen. De smaken zijn helemaal nieuw en uniek in het bierlandschap. Zo hebben we een bier gebrouwen van biologische spelt. Heel pittig, heel anders’.
Voor de NOM is de Graanrepubliek geen doorsnee case. De plannen zijn wat lastiger te vatten in een beoordelingsformule dan die van de gemiddelde startup. Toch besloot de NOM een achtergestelde lening te verstrekken aan de coöperatie. En zo vreemd is dat eigenlijk niet, legt investment manager Chantal Leijendekker uit.
Duurzamer, slimmer, gezonder. Dat zijn de pijlers die bepalen of de NOM in zee gaat met een (startend) bedrijf of niet. De eerste en derde tikt de Graanrepubliek moeiteloos aan, de tweede op termijn ook. ‘We hebben de Graanrepubliek hetzelfde benaderd als we bij andere bedrijven doen. De financiële berekeningen bekeken, de totaalplannen, het toekomstplaatje. De aaibaarheidsfactor is natuurlijk groot, maar het moet ook gewoon wat opleveren.’
De lening van de NOM is meer dan welkom. De grote verbouwing wordt ermee bekostigd, net als de uitvoering van de fikse marketingplannen en de investeringen in het ‘laboratorium’ voor voedingsinnovatie. En – ook niet onbelangrijk – de financiering van de NOM is voor de Rabobank aanleiding om eveneens het avontuur aan te gaan.
Chantal Leijendekker: ‘Zo gaat het vaak. Wij verstrekken risicokapitaal, regelmatig in de vroege fase van een startup. Dat doen we als we er goed naar hebben gekeken en er vertrouwen in hebben. Dat geldt zeker ook voor de Graanrepubliek. Deze formule is heel mooi en heeft volgens ons nationale potentie. Misschien zelfs internationale.’
Beantwoord 4 simpele vragen om snel te achterhalen of je eventueel in aanmerking komt voor financiering via de NOM.
Deze cookies zorgen ervoor dat deze website naar behoren functioneert. Ook houden we met deze cookies anoniem website statistieken bij. Omdat deze cookies strikt noodzakelijk zijn, kunt u ze niet weigeren zonder de werking van de website te beïnvloeden. U kunt deze cookies blokkeren of verwijderen door uw browserinstellingen te wijzigen, zoals beschreven in ons privacy statement.
Deze cookies verzamelen informatie die wordt gebruikt om ons te helpen begrijpen hoe onze website wordt gebruikt of hoe effectief onze marketingcampagnes zijn. Ook helpen deze cookies ons om deze website aan te passen en zo uw gebruikservaring te kunnen verbeteren.
Met deze cookies kan uw surfgedrag worden gemonitord door advertentienetwerken waardoor we advertenties kunnen tonen op basis van uw interesses en surfgedrag. Ook voeren deze cookies functies uit waarmee onder andere wordt voorkomen dat dezelfde advertentie voortdurend verschijnt.
