European Digital Innovation Hub Noord-Nederland

EDIH’s: digitalisering versnellen

Digitalisering is samen met duurzaamheid (Green Deal) de belangrijkste pijler onder de huidige strategie van de Europese Unie. Als onderdeel van het ‘Digital Europe Program’ komt er een netwerk van circa 150 regionale European Digital Innovation Hubs (EDIH).

Deze EDIH’s worden ingezet om digitalisering van de regionale economie te versnellen en verbreden. Daartoe moet elke EDIH dienstverlening organiseren en aanbieden, waarvan een deel is voorgeschreven. Bovendien dient elke EDIH een eigen specialisatie op te bouwen, die onderling worden uitgewisseld zodat er een sterk Europees ecosysteem voor digitalisering ontstaat. EDIH’s (begroting 1.8 mio/jr.) worden voor 7 jaar gefinancierd door de EU (40%), het Rijk (40%) en de regio (20%) en moeten daarna op eigen benen kunnen staan. De EU biedt veel diensten aan om EDIH’s in hun rol als katalysator van digitalisering te ondersteunen.

Nederland kiest voor industriële EDIH’s

Nederland krijgt vijf EDIH’s, waarvan één in het Noorden, die allen voortbouwen op de al bestaande regionale Smart Industry Hubs. Daarmee kiest ons land voor een industriële invulling van de EDIH’s. Daarnaast komt er één EDIH met een focus op de publieke sector. De Nederlandse EDIH’s werken intensief samen via een backoffice, een achterliggend Smart Industry programma en een gedeelde aanpak voor diverse EDIH- diensten. Ook de specialisaties zijn onderling afgestemd op landelijk niveau.

EDIH Noord Nederland: achterstand inlopen én positie innemen voor de toekomst

Waar de publieke sector in het Noorden qua digitalisering tot de koplopers behoort, loopt de industrie gemiddeld gesproken juist behoorlijk achterop. Dat is niet zonder risico’s, aangezien de industrie essentieel onderdeel is en blijft van het noordelijke verdienmodel. Digitalisering biedt ongekende mogelijkheden, maar bedrijven moeten wel aansluiten. Tegen deze achtergrond zet EDIH Noord Nederland (verder EDIH-NN) tegelijkertijd in op het wegwerken van achterstanden (via generieke dienstverlening rond digitalisering) en het creëren van een sterke positie voor de toekomst.

Specialisatie op autonome systemen

Naast generieke dienstverlening om digitalisering bij bedrijven te versnellen gaat de EDIH-NN extra inzetten op Autonome Systemen (zie kader), in het bijzonder voor het ondersteunen van de vier belangrijke transities die moeten worden doorlopen om te komen tot de gewenste verduurzaming van onze economie: (1) Smart Agro, (2) Fabriek van de toekomst, (3) Life Sciences & Gezondheid en (4) de bebouwde omgeving, utiliteit (met name energie) en mobiliteit. Hiermee versterkt EDIH-NN de eerder gekozen Noordelijke innovatiestrategie, beschreven in de RIS (Regionale Innovatie Strategie). Noord-Nederland is een echte transitie-economie en autonome systemen spelen daarin een sleutelrol. Door ons juist op dit terrein verder te versterken ontstaat er een continue stroom van nieuwe kansen voor bedrijven, die dan ook enthousiast zijn. Noord-Nederland (zowel in de kennisinstellingen en bedrijven) heeft voldoende basisexpertise in huis om uit te groeien tot een nationale en internationale koploper op dit gebied. Deze kennisbasis zal via de EDIH-NN de komende 7 jaar worden uitgebouwd.

Naast de keuze voor autonome systemen hanteert EDIH-NN nog een aantal criteria om een maximale hefboom te creëren. Zo ligt de focus op (a) het stimuleren van de stuwende bedrijven (bedrijven met bovenregionale afzet) en (b) bij bedrijven die deel uitmaken van de value chains (ontwikkelen, maken en toepassen) van autonome systemen en (c) de onderliggende dienstverlening in de genoemde transitiedomeinen.

Autonome systemen spelen sleutelrol in oplossen van maatschappelijke uitdagingen

In de volksmond zijn Autonome Systemen vooral zelfrijdende transportmiddelen zoals drones of zelfrijdende auto’s die zonder menselijk ingrijpen hun weg vinden en reageren op onvoorziene omstandigheden.

Conceptueler gaat het om een geavanceerd organisatieconcept uit de meet- en regeltechniek – mogelijk gemaakt door voortschrijdende technologie. Een systeem vervult een bepaalde functie, zoals het drogen van melk of het uitvoeren van een bypass operatie. We spreken van Autonome Systemen als deze functie zelfstandig – dus zonder tussenkomst van menselijk ingrijpen – kan worden ingevuld. Daartoe moet het intelligentie aan boord hebben zodat het autonoom kan observeren en zichzelf kan corrigeren. Qua complexiteit kunnen ze oplopen van relatief eenvoudig (bijvoorbeeld het regelen van een verkeersplein) tot zeer complex, denk aan ingewikkelde productielijnen of operatierobots. Complexe systemen zijn extreem sensitief, zijn zelf-lerend, gaan over meerdere functionaliteiten (‘System of Systems’) of zijn gebaseerd op feed forward sturing. De maatschappij wordt steeds complexer. Autonome systemen voldoen aan de behoefte om deze complexiteit beter (robuuster, op hoger niveau) te beheersen.

Wat gaat de EDIH-NN doen?

Alle EDIH’s gaan werken volgens een voorgeschreven programmering met specialisaties voor regionale situatie en keuzes. Dit heeft voor de EDIH-NN geresulteerd in een uitgebreid werk-programma.

• Een Smart Factory Accelerator waarmee bedrijven die actief zijn (of worden) in de wereld van autonome systemen structureel worden ondersteund op het gebied van digitalisering. De Accelerator bestaat uit een assessment met opvolgactiviteiten om bedrijven te ondersteunen (coaching, masterclasses, ontwikkelen van stappenplan, etc.). Deze aanpak is ontwikkeld binnen de Smart Industry Hub. Het succesvolle Assessment van de Smart Industry Hub wordt verbijzonderd naar Autonome Systemen.

• Een ‘Test-before-invest netwerk’ waardoor bedrijven laagdrempelig toegang krijgen tot demo-en testfaciliteiten en daardoor sneller kunnen digitaliseren. EDIH-NN vult dit in via een nieuw cluster van circa 20 noordelijke organisaties die, ieder op hun eigen domein, extra aandacht gaan besteden aan toepassingen van autonome systemen en zich samen via het EDIH-netwerk in de etalage zetten als Europese proeftuin.

• Een Ondernemersloket waar bedrijven terecht kunnen met vragen over digitalisering. Dit loket wordt uitgevoerd door eerstelijnsorganisaties Ynbusiness (Friesland), GroBusiness (Groningen) en Ik Ben Drents Ondernemer (Drenthe). Ook de aanbodkant is inmiddels georganiseerd. Fundamentele vragen worden ingebracht bij de kennisinstellingen, actiegerichte vragen gaan naar Solution Providers en meer toepassingsgerichte vraagstukken naar studenten van de Digitale Innovatie Werkplaatsen (HBO) en de Werkplaatsen Digitaal Vakmanschap (MBO). Voor specifieke ondersteuning op het gebied van de door de EU belangrijk geachte DEP-Technologies (Cyber Security, Kunstmatige Intelligentie en High Performance Computing) zijn speciale voorzieningen
  getroffen.

• Een Skillsprogramma voor bedrijven met betrekking tot digitale technologieën die prioriteit krijgen binnen Digital Europe. Dit zijn: Cyber Security, Kunstmatige Intelligentie en High Performance Computing. Studenten, kennisinstellingen en Solution Providers krijgen een belangrijke rol bij de uitvoering van dit skills programma.
• De noordelijke aftakking van de Smart Makers Academie als nieuw landelijk leerconcept om bestaande onderwijsmiddelen te hergroeperen (en aan te vullen indien nodig) en als individueel leertraject aan studenten aan te bieden, met een pilot voor onderwijs rond autonome systemen.
• Extra financiële diensten, zoals een Funding Readiness Support programma om de financiële haalbaarheid van digitaliseringsplannen te versterken. Tevens worden de mogelijkheden onderzocht voor een financieringsregeling (#Digistart). Deze ‘Support to find investment’ aanpak wordt landelijk uitgerold.
• Een Competence development-programma om Noord-Nederland uit te bouwen tot Europese koploper in autonome systemen. Dit programma bestaat uit:
  – Matchmaking om vraag en aanbod rond autonome systemen te identificeren, te activeren en bij elkaar te brengen, zowel in het Noorden zelf als tussen het Noorden en de rest van de EU;
  – portfolio management: het opbouwen en versterken van technologieën en competenties bij de gezamenlijke bedrijven en kennisinstellingen die nodig zijn om koploper te worden;
  – activiteiten om Noord-Nederland te profileren in het Europese EDIH-netwerk en om bedrijven en organisaties aan te laten sluiten bij Europese initiatieven, waaronder de grote innovatieprogramma’s, ook hier met een focus op autonome systemen.

Zien en gezien worden

Het Europese ecosysteem voor digitalisering is gebaseerd op uitwisseling van kennis en expertise tussen Europese EDIH’s. Het is belangrijk om daarin als regio herkend en erkend te worden. Rond autonome systemen kan Noord-Nederland een mooie propositie inbrengen, opgebouwd rond:

• Onze gezamenlijke proeftuin waar andere EDIH’s en bedrijven terecht kunnen voor deskundigheid en demo- en testfaciliteiten over autonome systemen in de genoemde transities.
• Een aanpak om aanbod rond High Performance Computing te organiseren waardoor industriële MKB bedrijven sneller shared services rond data sciences kunnen inzetten, hetgeen de drempel voor digitalisering fors verlaagt.
• Onze Smart Factory Accelerator met onderliggende toolbox, waaronder het succesvolle Smart Factory assessment – vooral interessant voor EDIH’s in de traditionele industrie-regio’s.